کتاب کافی شامل مجموعه روایات اصول دین و فروع دین است که از ائمه - علیهم السلام - روایت گردیده است. شیخ با سفر به شهرها و روستاهای سرزمینهای اسلامی و ارتباط با راویان احادیث و دستیابی به اصول چهارصدگانه شیعه، که یاران ائمه - علیهم السلام - نگاشته بودند و با ارتباط با نواب خاص امام زمان - علیه السلام - مجموعه ای ارزشمند و اثری گرانبها و کتابی معتبر و جامع به نگارش در آورد.
این کتاب از قدیمی ترین و معتبرترین کتاب های روایی شیعه می باشد که در عصر غیبت صغری توسط یکی از برجسته ترین روات و فقها ی شیعه نگاشته شده است و در طول بیش از هزار سال پیوسته مورد توجه و عنایت خاص علما و فقها ی شیعه قرار گرفته و بزرگان شیعه در منابع مهم روایی و تألیفات ارزشمند خود به آن استناد نموده اند.
این کتاب فاصله زمانی کمی با اصول معتبر و اولیه شیعه دارد که از آنها گرفته شده و علاوه بر آن از دقت و گزیده گویی بالایی نیز برخوردار است.
شیخ مفید می فرماید: کتاب کافی از بهترین کتاب های شیعه و پر فایده ترین آنهاست.
شهید اول، محمد بن مکی می فرماید: کتاب کافی،کتاب روایتی است که تا کنون اصحاب و علما ی شیعه مانند آن را ننگاشته اند.
فیض کاشانی می فرماید: کتاب کافی ارزشمندترین و معتبرترین و کاملترین و جامعترین کتاب از کتب اربعه است زیرا بر خلاف بقیه کتب اربعه، علاوه بر فروع دین و ابواب فقه، شامل اصول دین نیز می باشد و روایات غیر صحیح و ضعیف هم در آن وجود ندارد.
شهید ثانی می فرماید: کتاب کافی آبی شیرین، زلال و گواراست و به جان خودم سوگند که همانند آن نگاشته نشده است و از ارزش کتاب می توان به منزلت و جلال و بزرگی مؤلف آن نیز پی برد.
علامه مجلسی می فرماید: کتاب کافی با ضابطه ترین و کامل ترین کتاب روایی و بهترین و بزرگترین تألیف مذهب بر حق شیعه است.
شیخ کلینی این کتاب را به درخواست یکی از دوستان خود به نگارش درآورده است. وی در مقدمه کتاب می فرماید: برادرم! اموری را فرموده بودید که بر شما مشکل گشته و حقایق آنها را نمی دانید چرا که روایات مختلفی درباره آنها وارد شده و اختلاف روایات نیز به دلیل اختلاف علل و اسباب آن است و کسی که بتوانی با او مذاکره و مباحثه نمایی نیز در اختیار نداری و گفته بودی دوست داری کتابی داشته باشی که شامل تمام علوم و معارف دین باشد و دانشجو و دانشمند نیز بتوانند به آن مراجعه نمایند و از آن علم دین را فرا گرفته و به آن عمل نمایند و آن گرفته شده از روایات صحیح از ائمه علیهم السلام و سنت های پا برجایی باشد که به آنها عمل می شود و واجبات الهی و سنت پیامبر - صلی الله علیه وآله - به وسیله آنها عمل می شود و گفته بودی که امیدواری به یاری و توفیق خداوند این کتاب وسیله ای گردد برای مراجعه دیگر برادران و پیروان اهل بیت عصمت و طهارت - علیهم السلام - و موجب راهنمایی آنها گردد ... .
و خدا را شکر که نگارش کتابی را که درخواست نموده بودید آسان ساخت و امیدوارم که همانگونه باشد که انتظار داشتید و اگر کوتاهی در آن باشد، در خیر خواهی خود هیچ کوتاهی نکرده ام چرا که نیت خیر برای برادران دینی و اهل مذهب حق واجب است. به امید آنکه ما نیز در ثواب کسانی که آن را فرا گرفته و به آن عمل می کنند در این زمان تا پایان دنیا شریک باشیم.
۱ - از ویژگیهای مهم این کتاب، هم عصر بودن مؤلف آن با سفرای امام زمان - عجل الله تعالی فرجه الشریف - و دسترسی داشتن وی به آنها است. به ویژه که سفرای آن حضرت در شهر بغداد بودند و کلینی نیز در آن شهر بوده و سال وفات وی مصادف با سال وفات آخرین سفیر امام عصر ارواحنا له الفداء علی بن محمد سمری بوده است.
۲ - مؤلف در این کتاب مقید به ذکر کل سند تا امام معصوم علیه السلام است و این خود ارزش و اعتبار خاصی را به روایات کتاب می دهد.
۳ - در این کتاب روایات به ترتیب اعتبار آورده شده اند و روایات اول هر باب از جهت سند و اعتبار از درجه بالاتری برخوردارند.
۴ - این کتاب شامل تمام علوم و معارف اسلامی است که از اهل بیت علیهم السلام روایت شده و به دست مؤلف آن رسیده و شامل اکثر مباحث عقیدتی و فقهی است.
کتاب کافی شامل بیش از ۱۶ هزار روایت است که این تعداد روایت از تمام روایات صحاح سته نیز بیشتر است.